Η φύση μας έχει δείξει έως τώρα ποικίλλους τρόπους με τους οποίους πολλαπλασιάζονται τα φυτά. Ο πιο διαδεδομένος είναι μέσω των σπόρων (αποτέλεσμα της ένωσης δύο γαμετών ενός θηλυκού και ενός αρσενικού), που όταν βρεθούν σε κατάλληλες συνθήκες, βλαστάνουν και παράγουν ένα νέο φυτό . Το καινουργιο φυτό έχει στοιχεία και από τους δύο γονείς και είναι ουσιαστικά κάτι νέο Ο τρόπος αυτός πολλαπλασιασμού λέγεται και εγγενής.
Εκτός όμως από τον εγγενή τρόπο, υπάρχει και ο αγενής πολλαπλασιασμός των φυτών κατά τον οποίο φυτά αναπαράγονται χρησιμοποιώντας ως πολλαπλασιαστικό υλικό κάποιο μέρος τους. Το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι ένα νέο φυτό όμοιο με το μητρικό (φυτό από όπου προήλθε το πολλαπλασιαστικό υλικό). Ο αγενής πολλαπλασιασμός των φυτών περιλαμβάνει διάφορες μεθόδους όπως :
• ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ
• ΚΑΤΑΒΟΛΑΔΕΣ
• ΠΑΡΑΦΥΑΔΕΣ
• ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ (διάφορες τεχνικές)
• ΒΟΛΒΟΙ – ΚΟΝΔΥΛΟΙ
• ΙΣΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ IN VITRO κλπ (εργαστηριακη μεθοδος)
Εντελώς απλοϊκά θα πω, ότι για να υπάρξει ένα νέο φυτό, από ένα τμήμα φυτού, θα πρέπει να σχηματιστούν με επιτυχία τόσο τα υπέργεια όργανα όσο και τα υπόγεια δλδ η ρίζα. Το όλο θέμα είναι να μπορέσει να σχηματίσει το φυτό ριζικό σύστημα έτσι ώστε να προμηθεύεται νερό και θρεπτικά στοιχεία. Ουσιαστικά κάποια κύτταρα διαφοροποιούνται και σχηματίζεται ριζικό σύστημα από το πουθενά.
Στο παρόν θέμα θα μιλήσουμε για τα μοσχεύματα. Ως μόσχευμα, ορίζεται τμήμα ενός φυτού που κόβεται, φυτεύεται και σχηματίζει ριζικό σύστημα και στο τέλος δίνει ένα πανομοιότυπο φυτό με το αρχικό. Ένα μόσχευμα μπορεί να είναι κομμάτι βλαστού, είναι και η πιο συνηθισμένη περίπτωση, εάν μάλιστα φέρει κα ιφύλλα καλείται φυλλοφόρο μόσχευμα. Το μόσχευμα όμως μπορεί να είναι ένα φύλλο, ένας οφθαλμός, ένα κομμάτι ρίζας. Ναι καλά διαβάσατε ρίζας, όπου εδώ ένα κομμάτι ρίζας ωθείται πλέον στο σχηματισμό υπέργειου μέρους. Αλήθεια γνωρίζετε κάποιο φυτό που να το κάνει αυτό? Να το πάρει το ποτάμι? Καλά λοιπόν......η αγαπημένη μας τσιντόνια!!!!!!
Όπως καταλαβαίνετε, δεν υπάρχει ένα μόνο τμήμα από όπου προμηθευόμαστε μοσχεύματα, αλλά το κάθε φυτό παρουσιάζει την δική του ιδιορυθμία. Πριν ξεκινήσω όμως να γράφω για τα μοσχεύματα θα ήθελα να τονίσω κάποιεςπαραμέτρους που κρίνοντια σημαντικές για την επιτυχία των μοσχευμάτων μας. Καταρχήν τα μοσχεύματα πρέπει να μπουν σε κάποιο υπόστρωμα. Βασικό χαρακτηρίστικό των υποστρωμάτων ριζοβολίας είναι ότι θέλουμε να κρατά υγρασία (όχι όμως υπερβολική και οδηγήσει σε σάπισμα) και να έχει καλό αερισμό. Στο εμπόριο πουλιούνται διάφορα μείγματα και κομπόστ εδαφικά για μοσχεύματα που καλύπτουν τις ανάγκες (προσοχή, δε χρειαζόμαστε ακόμη εμπλουτισμένα-με θρεπτικα στοιχεία κομπόστ) αλλίως δημιουργούμε τα δικά μας, με υλικά που έχουμε όπως, άμμο, τύρφη, περλίτη κ.α. Θα πρέπει να είμαστε επιμελής με την καθαριότητα των γλαστρών μας και τωνς εργαλείων μας, καθώς είναι ικανά να μας μολύνουν τα μοσχεύματα και τότε θα πούμε bye bye μόσχευμα!
Αφού λοιπόν καλύψαμε τα προκαταρτικά, πάμε σε πιο ουσιαστικές λεπτομέρειες. Μόσχευμα από που κόβω? Πότε κόβω? Πόσο μεγάλο? Και αν έχει φύλλα? Το λοιπόν εδώ την απάντηση μας την δίνει το ίδιο το φυτό. ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΠΑΙΖΕΙ ΡΟΛΟ!!!!!!!!! Ουσιαστικά σε ορισμένα φυτά αρκεί να κόψουμε ελάχιστη από την κορυφή (μόσχευμα κορυφής) για να πολλαπλασιάσουμε (πχ φούξια). Από την άλλη μεριά κάτι ιτιές κλαίουσες και κάτι λέυκες θέλουν μοσχεύματα σκληρού ξύλου που μπορεί να φτάσουν κα ιτα δύο μέτρα!!!!!!!! Ομως στη φύση ποτε δε λέμε ποτε!!! Οι κανόνες αυτοί δεν είναι απόλυτοι απλά έχουν καταγραφεί υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας!! Το σίγουρο είναι πως από όπου κα ιαν παιρνουμε μόσχευμα θα πρέπει το φυτό να είναι υγιές και όχι ασθενικό ή καχεκτικό!
Ας κατηγοριοποιήσουμε τα μοσχεύματα.
Μοσχεύματα μαλακού ξύλου:
Ουσιαστικά με τον ορο μαλακο ξυλο περιγράφουμε τα μοσχευματα που παιρνουμε από τρυφερούς και νεαρούς βλαστούς φυτών όπως πχ το γεράνι ή το βιβούρνο, το ευώνυμο κ.α. Στην αυτή την περίπτωση των μοσχευμάτων λαμβάνουμε τα μοσχεύματα έτσι ώστε να έχουν υγρασία (συνήθως πρωινες ώρες) με τη βοηθεια ενός κοφτερού και απολυμασμένου μαχαιριού. Συνηθως προτιμούμε να κόβουμε κάτω από ένα ζεύγος φύλλων γιατί εκεί βρίσκονται περιοχές με υψηλότερη συγκέντρωση σε ορμόνες. Πολλές φορές το μόσχευμα το τραβάμε από το μητρικό φυτό με αποτέλεσμα να αποσπούμε κα ιμια φλοίδα από το μητρικό βλαστό, έτσι έχουμε μεγαλύτερη επιφάνεια καμβίου και μεγαλύετρη πιθανότητα σχηματισμου καλου, άρα και ριζών. Η χρήση ορμονων ριζοβολιας μαλακών μοσχευμάτων βοηθά την κατάσταση. Από τη στιγμή που λάβαμε το μόσχευμα το τοποθετούμε προσεκτικά στο κομπόστ, χωρίς να υπάρχουν θύλακες αέρα και φροντίζουμε να διατηρούμε το κομποστ υγρο. Τα περισσότερα μοσχεύματα μαλακού ξυλου ριζοβολούν ευκολα σε συνθηκες υψηλης υγρασιας, ενα ομορφο τρικ ειναι να καλυψουμε τη γλαστρα με διαφανες πλαστικο ετσι ωστε να συγκρατειται μεσα εκει η υγρασια. Απλα πρεπει να ανα τακτα χρονικα διαστηματα να τιναζουμε την υγρασια απο το σακουλακι ετσι ωστε να περναει το φως. Μια επισης σημαντικη παραμετρος ειναι το φως, θα πρεπει τα μοσχευματα να ειναι σε φωτεινο σημειο τοποθετημενα κα ιζεστο κατα προτιμηση , αλλα οχι απευθειας σε εκθεση στον ηλιο. Καλο σημειο συνηθως ειναι το πρεβαζι της κουζινας μας. Μεσα σε λιγες εβδομαδες τα μοσχευματα ριζοβολουν. Με προσοχη ελεγχεις για ριζες. Αν τυχον υπαρχουν αποχρωματισμοι και νεκρωσεις παει να πει οτι το μοσχευμα δε ζει οποτε καλο ειναι να το απομακρυνεις απο τα υπολοιπα.
Στην κατηγορια αυτη θα σου πω μια προσωπικη εμεπιρια σε σχεση με το ευωνυμο, το φθινοπωρο που μας περασε εκοψα τρεις βλαστους (κορυφης θα ελεγα) και χωρις ορμονη τους εβαλα σε μια γλαστρα με χωμα. Το μονο που φροντιζα ηταν η υγρασια τους να ειναι σταθερη. Αφου ξεχειμωνιασαν στο μπαλκονι (χωρις αλλες φροντιδες), την ανοιξη (προ ολιγων εβδομαδων) ανακαλυψα με μεγαλη χαρα πως τα δυο απο τα τρια μοσχευματα οχι μονο ειχαν ριζοβολησει αλλα ειχαν μεγαλωσει κιολας ικανοποιητικα! Φυσικα τα χωρισα και τα εβαλα σε ξεχωριστες γλαστρες! Θα σου προτεινα μια τετοια δοκιμη!
Μοσχεύματα Ημιώριμα ή Μοσχεύματα Ημίσκληρου Ξύλου:
Αυτού του τύπου τα μοσχεύματα χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για τον πολλαπλσιασμό των κωνοφόρων!!!!! Συνήθως τα συλλέγουμε στα μέσα καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου και τότε τα βάζουμε για ριζοβολία. Το κομμάτι που λαμβάνουμε για μόσχευμα, προέρχεται από τρέχουσα βλάστηση, της οποίας όμως η βάση έχει αρχίσει να ξυλοποιείται. Δηλαδή, οβλαστός θα είναι τρυφερός κα ιευλύγιστος αλλά η βάση του ξυλοποιημένη. Τα καλύτερα αποτελέσματα για αυτού του τύπου μοσχεύματα έχουμε σε θερμαινόμενα σπορεία, η ζεστασιά στο κάτω μέρος τους επιταχύνει τη ριζοβολία. Το μόσχευμα αυτό βασικά το λαμβάνουμε κόβωντας και ένα τακούνι (παλιο ξύλο δλδ) από το μητρικό φυτό. Η χρήση ορμόνης για ημιξυλωση μοσχεύματα επιταχύνει τη διαδικασία. Αν τυχόν κόψουμε μόσχευμα που φέρει φύλλα μεγάλα όπως στην περίπτωση της ορτανσίας, καλό είναι να κόβουμε τα φύλλα στη μέση προκειμένου να περιορίσουμε τη διαπνοή. Αφού λάβαμε τα μοσχεύματα, τα βουτήξαμε σε ορμόνη ριζοβολίας, τα τοποθετούμε σε γλαστρα με κομπόστ το οποίο και διατηρούμε υγρό και στη συνέχεια σκεπάζουμε με καποιο διαφανές νάυλον για διατήρηση της υγρασίας (εγω προσωπικα βαζω σακουλακια τροφων) και τοποθετούμε σε φωτεινο (οχι απευθειας εκθεση) σημειο. Η μέθοδος αυτη πανω κατω ειναι ιδια με την προηγουμενη, με τη μονη διαφορα οτι το μόσχευμα φέρει και τμήμα ξυλοποιημενο!
Μοσχεύματα Σκληρού Ξύλου:
Εδω μιλάμε για τη χαρά του παιδιού. Με τη μέθοδο αυτή δεν χρειαζομαστε σχεδον να προσεξουμε τπτ προκειμενου να ριζοβολησουν τα μοσχευματα. Το μόνο που απαιτείται ειναι χρόνος και μπολικος μαλιστα αλλα ποιος νοιαζεται?? Με τη μέθοδο αυτη πολλαπλσιάζουμε συνήθως φυλλοβόλα δένδρα και θάμνους. Κόβουμε συνηθως μοσχεύματα το χειμώνα της τρέχουσας βλαστητικής περιόδου και που έχουν ξυλοποιηθει (ουσιαστικά ειναι άκαμπτα) και τα μπηγουμε ειτε στο χώμα είτε σε γλάστρα με κομποστ. Το μήκος των μοσχευμάτων είναι συνήθως πανω από είκοσι πόντους! Σε περίπου ένα χρόνο τα μοσχεύματα θα έχουν ριζοβολήσει. Με αυτό τον τρόπο έχω πολλαπλασιάσει (?? Ακομη δεν εχω κλεισει χρόνο, αλλα εχω καλη προοδο) καλλωπιστικη δαμασκηνιά. Επισης εχω ακουσει οτι με αυτο τον τροπο εχουν πολλαπλασιαστει αγριελιες και άλλα δενδρα (ομως αυτα δεν τα εχω δοκιμασει)!
Και τώρα έρχομαι σε κάποια παραδείγματα:
Πυξάρι: Μοσχεύματα Ημιώριμα (με ξύλο στη βάση δλδ) στα μέσα του καλοκαιριού
Λεμονοκυπαρισσο, Κυπαρίσσι Λέϋλαντ: Μοσχευματα Ημιωριμα με τακουνι αργα το καλοκαιρι, φθινόπωρο και θερμαινομενο υποστρωμα ή διαφανο πλαστικό.
Βιβούρνο Lucidum : Μοσχεύματα μαλακού ξύλου και ημιξυλώδη, το καλοκαιρι, κάλυψη με διαφανές πλαστικό και ελλάτωση της φυλλικής επιφάνειας.
Φωτίνια: Μοσχευματα ημιξυλώδη το καλοκαιρι
Δαφνοκέρασος: Μοσχεύματα Ημιώριμα το καλοκαίρι και τοποθέτηση σε σπορείο.
Πικροδάφνη: Ημιώριμα Μοσχεύματα το καλοκαιρι και τοποθετηση σε σπορειο. (προσωπικα για τον εν λογω φυτο πετυχα εκπληκτικα αποτελέσματα προ ολιγων εβδομάδων, ΜΟΝΟ με σπορα κα ιοχι με μοσχευμα)
Επειδή πολλές πληροφοριες προέρχονται απο βιβλιογραφια, θα προτεινα να πειραματιστειτε μόνοι σου εχοντας ως μπουσουλα αυτες τις συμβουλές. Γιατί άλλες συνθήκες θα βρούμε στην Αθηνα κατακαλόκαιρο και άλλες πχ στη Β. Ελλάδα. Επομένως θα προσπαθήσετε για το καλύτερο και φυσικά θα ενημερώσετε και εμάς για την εμπειρία σας!
Καλα αποτελέσματα και φυσικά καλή προσπαθεια!